KO‘P YILLAR DAVOMIDA MINERAL VA ORGANIK O‘G‘ITLARNI QO‘LLASHNING SUG‘ORILADIGAN TIPIK BO‘Z TUPROQLARNING AGROKIMYOVIY XOSSALARI VA FOSFORLI HOLATIGA TA’SIRI

  • Abdunabi BOIROV Tuproqshunoslik va agrokimyoviy tadqiqotlar instituti yetakchi ilmiy xodimi, q.x.f.n.
  • Shuxrat JURAYEV Tuproqshunoslik va agrokimyoviy tadqiqotlar instituti katta ilmiy xodimi, b.f.f.d.
  • Otabek XOLMATOV Tuproqshunoslik va agrokimyoviy tadqiqotlar instituti kichik ilmiy xodimi.
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##: https://doi.org/10.69617/uzmu.v3i3.1.1696
"Kalit so‘zlar" : sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproq, mineral va organik o‘g‘itlar, gumus, asosiy oziqa elementlari, fosfatlarning fraksiyaviy tarkibi

"Maqola"

Maqolada Paxtachilik instituti tomonidan sug‘oriladigan tipik bo‘z tuproqlarda 1926 yilda qo‘yilgan ko‘p yillik tajribada mineral o‘g‘itlar va go‘ngining tuproqning agrokimyoviy xossalariga hamda fosforning noorganik va organik shakllardagi labil, o‘rtacha labil va stabil fraksiyalari miqdorlariga ta’sirini ko‘rsatuvchi ma’lumotlar keltirilgan. Tadqiqotlarda umumqabul qilingan kimyoviy tahlillar usullari hamda tuproq noorganik va organik fosfatlarining fraksiyaviy tarkibini aniqlash imkoniyatini beruvchi Hedley usuli qo‘llanildi. Tadqiqot natijalari ko‘rsatishicha tajribaning 96 yilida (1926-2022 yy.) mineral o‘g‘itlar (N250P175K125kg/ga) va 30 t/ga go‘ng+25 kg/ga P2O5 variantlari tuprog‘ida gumus, azot, fosfor va kaliy miqdorlari nazoratga nisbatan sezilarli darajada ko‘paygan. Shu bilan birga tuproq singdirish sig‘imi oshishi va singdirilgan asoslar tarkibida kalsiy va kaliy miqdorlarining ko‘payishi aniqlandi. Mineral o‘g‘itlar, ayniqsa go‘ng ta’sirida tuproq umumiy fosfori tarkibida organik fosforning ulushi oshgan. Bunda, noorganik va organik fosforning barcha fraksiyalari, ayniqsa labil fraksiyalari miqdori ko‘payishi kuzatildi.

References

1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28 январдаги ПФ-60-сон «2022–2026 йилларга мўлжалланган Янги Ўзбекистоннинг тараққиёт стратегияси тўғрисида»ги Фармони
2. Иванов А.И. Фосфатный режим и превращение фосфорных удобрений в орошаемых светлых сероземах предгорной равнины Заилийского Алатау. автореф. дис. … канд. биол. наук. – Новосибирск, 1984. -20 с.
3. Mardamootoo T., du Preez C. C. and Barnard J. H. (2021) Phosphorus management issues for crop production: A review Afr. J. Agric. Res. Vol. 17(7), pp. 939-952. DOI: 10.5897/AJAR2020.15205.
4. Mohsin Mahmood, Yi Tian, Qingxia Ma, Waqas Ahmed, Sajid Mehmood, Xiaoli Hui and Zhaohui Wang (2020)Changes in Phosphorus Fractions and Its Availability Status in Relation to Long Term P Fertilization in Loess Plateau of China Agronomy 2020, 10, 1818; pp: 1-16. doi:10.3390/agronomy10111818.
5. Adhami E., Owliaie H.R., Molavi R., Rezaei Rashti M., Esfandbod M. Effects of soil properties on phosphorus fractions in subtropical soils of Iran Journal of Soil Science and Plant Nutrition, 2013, 13(1), 11-21.
6. Negassa Wakene and Peter Leinweber How does the Hedley sequential phosphorus fractionation reflect impacts of land use and management on soil phosphorus: A review J. Plant Nutr. Soil Sci.2009,172,305–325 DOI:10.1002/jpln.20080022.
7. Chad J. Penn and James J. Camberato A Critical Review on Soil Chemical Processes that Control How Soil pH Affects Phosphorus Availability to Plants Agriculture2019, 9, 120; doi:10.3390/agriculture9060120 www.mdpi.com/journal/agriculture.
8. Generose Nziguheba, Cheryl A. Palm, Roland J. Buresh & Paul C. Smithson Soil phosphorus fractions and adsorption as affected by organic and inorganic sources Plant and Soil volume 198, pages159–168 (1998).
9. WANG Qiong, QIN Zhen-han, ZHANG Wei-wei, CHEN Yan-hua, ZHU Ping , PENG Chang , WANG Le, ZHANG Shu-xiang, Gilles COLINET. Effect of long-term fertilization on phosphorus fractions in different soil layers and their quantitative relationships with soil properties. Journal of Integrative Agriculture 2022, 21(9): 2720–2733. (http:// creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/). doi: 10.1016/j.jia.2022.07.018.
10. Nunes RS, de Sousa DMG, Goedert WJ, de Oliveira LEZ, Pavinato PS and Pinheiro TD (2020) Distribution of Soil Phosphorus Fractions as a Function of Long-Term Soil Tillage and Phosphate Fertilization Management. Front. Earth Sci. 8:350. doi: 10.3389/feart.2020.00350.
11. Tiessen H., Moir J.O. Characterization of Available P by Sequential Extraction. Soil sampling and methods of analysis / by M.R. Carter and E.G. Gregorich. - 2nd ed (2006). Chapter 25, pp. 293-306.
Nashr qilingan
2024-03-29