O‘ZBEK TILINING BIR BO‘G‘INLI SO‘ZDAGI SINGARMONIZMNING SIFAT – SONI XUSUSIYATLARI

  • Унгласин ДЖУСУПОВА Узбекский государственный университет мировых языков, доктор философии PhD
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##: https://doi.org/10.69617/nuuz.v1i1.6.1.3968
"Kalit so‘zlar" : bir bo‘g‘inli so‘z, o‘zbek tili, singarmonizm, singarmonik, nosingarmonik, tembrlar, lingvоqattiq, lingvоyumshoq, lingvolabioqattiq, lingvolabioyumshoq.

"Maqola"

Ushbu maqolada o‘zbek adabiy tilidagi bir bo‘g‘inli so‘zlarni singarmonik fonologiya nuqtai nazaridan o‘rganilgan birinchi maqoladir. Bir bo‘g‘inli so‘zlarning lingvostatistik tahlili shuni ko‘rsatdiki, o‘zbek tilida bir bo‘g‘inli so‘zning prosodik dominanti singarmonizm (barcha turkiy tillardagi kabi)dir. Oʻzbek tilida singarmonizmning buzilishi koʻp boʻgʻinli soʻzda (kamida ikki boʻgʻinli) oʻzbek soʻzining oʻzagiga qoʻshimcha va fleksiya qoʻshish jarayonida sodir boʻladi, yaʼni. O‘zbek tilidagi so‘z va shakl yasalish jarayonlari
aksariyat hollarda singarmonizm qonuniga bo‘ysunmaydi.

References

Джунисбеков А. Введение в сингармоническую фонетику. – Алматы, 2009. – 117 с.

Джусупов М. Фонемография А. Байтурсынова и фонология сингармонизма. – Ташкент: Ўзбекистон, 1995. – 176 с.

Джусупова У.Т. Лингвостатистика: понятия, напрвления, применение / Журнал «Язык: История и современность». -

Нальчик, №2. 2019. – С. 39-52. http://elibrary.ru

Кононов А.Н. Грамматика современного узбекского литературного языка. – М.; Л.: Изд-во АН СССР, Ин-т

востоковедения, 1960. – 446 с.

Махмудов А. Словесное ударение в узбекском языке. Ташкент: Изд-во АН Уз, I960. – 121 с.

Неъматов Ҳ. Ўзбек тили тарихий фонетикаси. – Тошкент: Ўқитувчи, 1992. 95 с.

Поливанов Е. Д. Образцы не-иранизированных (сингармонистических) говоров узбекского языка / Поливанов Е.Д. //

Известия Академии наук СССР. – 1929. – с. 511–537.

Решетов В. В. Узбекский язык [Текст]: [Учеб. пособие для пед. ин-тов]. – Ташкент: Учпедгиз УзССР, 1959. – Т.1.– 23 с.

Ўзбек тилининг изоҳли луғати: икки томли, 60 000 сўз ва бирикмаси / Маъруфов З.М. таҳрири остида. – Т. I – II. – М.: Рус

тили, 1981.

Фитрат A. Сарф: Ўзбек тили каиделери тоғрысында бир тежрибе. – Семерканд; Тошкент: Ўзбекистан девлет нешрияты,

IBRAGIMOV, M. (2024). BO ‘LAJAK JISMONIY TARBIYASI O ‘QITUVCHILARIDA VATANPARVARLIK TUYG ‘USINI RIVOJLANTIRISH YO ‘LLARI. News of the NUUz, 1(1.7. 1), 96-98.

ISAKOV, J. (2024). TALABALARNI KONSTRUKTIV KOMPETENSIYALARINI RIVOJLANTIRISHDA TA’LIM TEXNOLOGIYALARINI QOʻLLASH. News of the NUUz, 1(1.7. 1), 99-101.

ISKANDAROV, N. (2024). EMOTSIONAL INTELLEKT BO ‘LAJAK PEDAGOG SHAXSINING MOTIVATSION SOHASINI BOSHQARUV OMILI SIFATIDA. News of the NUUz, 1(1.7. 1), 102-103.

Nashr qilingan
2024-10-07